छाड्नुस् कमरेड, अब हामी चलाउँछौँ

कुनै बेला रामराजाप्रसाद सिंह भारत प्रवासबाट स्वदेश फर्कने पूर्वसन्ध्यामा उनका समर्थकहरूले काठमाडौँमा ‘जनताका छोरा आउँदै छन्, सिंहासन खाली गर’ भन्ने नारा लेखेका वा पर्चा बनाएका थिए । अब कांग्रेस, एमाले, माओवादी केन्द्र, एस लगायत दलबाट दोस्रो र तेस्रो तहका नेताहरूले पनि आ–आफ्ना शीर्ष नेतृत्वलाई यस्तै किसिमको र प्रष्ट बुझिने भाषामा अनुरोध गर्नुपर्‍यो– कमरेड यहाँहरूले पनि पार्टीको सिंहासन खाली गर्नुस् (इनफ इज इनफ), पार्टी हामीले चलाउँछौँ । स्वैच्छिक अवकाश लिनुहोस् (ग्रेसफुल एक्जिट) र सम्मानित जीवन बिताउनुहोस् अन्यथा कठोर कदम चाल्न बाध्य हुनेछौं । किनभने नेपाली जनता अब यहाँहरूको नेतृत्वमा रहेको पार्टी र आन्दोलनको बदनामीको साक्षी बस्न तयार छैनन् भनेर भन्नुपर्‍यो । देशभित्र के भइरहेको छ, छिमेकमा के भइरहेको छ भनेर सामान्य कुराको समेत भेउ नपाउने तपाईंहरूबाट देशले निकास पाउन सक्दैन । २३ गतेदेखि अहिलेसम्म देशमा जे–जस्ता गतिविधि भइरहेका छन् ती सबै तपाईंहरूको असफलताको दुष्परिणाम हो । सुतेको बेला गहिरिएर सोच्नुहोला, वास्तविकता आफै छर्लंग हुनेछ ।

आजको युग डिजिटल युग हो । नयाँ प्रविधि र कृत्रिम बुद्धिमत्ता (एआई) ले समाज, अर्थतन्त्र, र शासन प्रणालीलाई आधारभूत रूपमा बदलिएको छ । यस्तो अवस्थामा जुन नेताहरू प्रविधिको महत्व, क्षमता र प्रभावबारे अनभिज्ञ छन् तिनीहरूले देश विकासको प्रभावकारी नीति निर्माण, आर्थिक विकासको संचालन, र समाजको आवश्यकता पूरा गर्ने शासन प्रणाली सञ्चालन गर्न सक्दैनन् । सामाजिक सेवा, स्वास्थ्य, शिक्षा, कृषिजस्ता क्षेत्रमा एआइकोे डाटाविज्ञानले कसरी सहयोग पु¥याउन सक्छ भन्ने कुरा नबुझ्नेहरूले देशलाई विकासको मार्गमा हिँडाउन सक्दैनन्, वैश्विक प्रतिस्पर्धामा उतार्ने कुरा त कल्पना भन्दा बाहिरको कुरा भयो ।

देशलाई प्रतिक्रान्तिमा पतन हुन नदिन र यथास्थितिबाट माथि उठाएर अघि बढ्नको लागि जेनजीको भावनासँग एकाकार भएर अघि बढ्न सक्ने नेतृत्व चाहिन्छ ।

जन्मेको ६ महिना पुगेकोको बच्चालाई समेत प्रविधिको प्रयोग नगरिकन (कार्टुनको भिडियो, टिकटक रिल, गीत, जनावरको दृश्यहरू) खाना खुवाउन नसकिने अवस्था बनिसकेको छ । कलेज र युनिभर्सिटी पढ्ने विद्यार्थीहरू, स्वतन्त्र तरिकाले अनलाइनमार्फत ब्यापार गर्ने, गीत गाउने कलाकारलगायत धेरै मानिसको दैनिकीसित प्रविधि जोडिएको छ । कृत्रिम सूचनाले कसरी मानिसको धारणालाई प्रभावित र परिवर्तन गराइरहेको छ भनेर बताइरहनु पर्दैन । आधुनिक प्रविधिसंग अपरिचित, आधुनिक प्रविधि प्रयोगको ज्ञान नभएको कुनै पनि नेतृत्वको भोलिको नेपालको राजनीतिमा कुनै स्थान छैन । र, ६–६ महिनामा अपग्रेड र अपडेट भइरहनु पर्ने प्रविधिको प्रयोग कसरी गर्ने भन्ने जानकारी नै नहुने मानिस नेता बन्न सम्भव पनि छैन ।

२३ गतेको जेनजीको आन्दोलन तयारी र परिचालन कसरी भइरहेको थियो, सामाजिक सन्जाल र डिजिटल प्लेटफर्ममार्फत के–के गरियो भनेर सिंगो राज्य संयन्त्रले समेत चाल नपाउनु आश्चर्यजनक छ । आन्दोलनका सारा रणनीति, कार्यक्रम र कार्यविधि डिजिटल प्लेटफर्ममार्फत साझा गरिएको थियो । कतिसम्म भने भ्वाइस च्यानलमा प्रत्यक्ष छलफल गरेर तत्काल निर्णय लिइएको थियो । आन्दोलनको दौरान सूचना प्रसारण, सूचनाको गोप्यता र सुरक्षा कसरी कायम गरियो, अन्य प्लेटफर्मसँग जस्तै डिस्कर्डलाई कसरी फेसबुक, ट्वीटर, इन्स्ताग्रामजस्ता प्लेटफर्मसँग जोडेर सूचना धेरै ठूलो स्केलमा साझा गरियो भन्ने कुराको भनकसमेत थाहा नपाउने नेतृत्व सतप्रतिशत असफल हो र यस्तो नेतृत्वले देशको सार्वभौमिकतालाई जोगाउनै सक्दैन । देशमा यति ठूलो र ध्वंसात्मक आन्दोलन हुँदै गर्दा त्यसलाई कुन–कुन शक्तिले कसरी कसरी सहयोग उपलब्ध गराइरहेका हुन सक्छन् भनेर थाहा नपाउनुजस्तो हुस्सुपना अरू केही हुनै सक्दैन । आफ्नो देश र आफैले नेतृत्व गरिरहेको सरकारविरुद्ध को–को लागिरहेका छन् भन्ने कुराको कुनै सुइँकोसम्म नपाउनले देशको नेतृत्व गर्न सक्दैनन् । योभन्दा धेरै कति भन्नु ?

जेनजी आन्दोलन सफल भयो किनभने त्यसले पुरानो सत्तालाई उखेलेर फ्याँकिदियो र नयाँ सत्ताको स्थापना भएको छ । नयाँ सत्ताले जेनजीको आकांक्षालाई पक्डिएर अघि बढ्ला कि, यथास्थितिमा रहला कि वा त्यो प्रतिक्रान्तिमा परिणत होला, समयक्रममा भोगि नै हालिनेछ । आमूल परिवर्तन ल्याएमा देश र जनताको निम्ति राम्रै हुनेछ । तर यदि त्यो प्रतिक्रान्तिमा पतन हुन गयो भने नेपाली जनताले थप दुःख पाउनुको विकल्प रहने छैन । देशलाई प्रतिक्रान्तिमा पतन हुन नदिन र यथास्थितिबाट माथि उठाएर अघि बढ्नको लागि जेनजीको भावनासँग एकाकार भएर अघि बढ्न सक्ने नेतृत्व चाहिन्छ । नविन सोंच भएको, आधुनिक प्रविधिलाई राम्रोसँग बुझेको, नैतिक बल भएको, समाज, देश र विश्वलाई राम्रोसँग बुझ्न सक्ने क्षमता भएको, कुनै दम्भ नपालेको र जनताले पत्याउने नेताहरूको यो देशलाई आवश्यकता छ । दम्भी, छुद्र, मैमत्त, जनतालाई नगन्ने, नेपो बेबी संस्कृतिका वाहकहरूको कुनै जरुरत छैन । नयाँ मानिसले भन्न आँट गर्नुपर्छ ‘कमरेड, सिंहासन खाली गर्नुस्, तपाईंहरूबाट पार लाग्दैन, आराम गर्नुस्, तपाईंको सुरक्षा गर्ने जिम्मा हामी लिनेछौं ।

(जनआस्था साप्ताहिकको असाेज ८ गते बुधबारको अंकमा प्रकाशित)