अरिंगालका कारण अकालमा ज्यान गुमाउनेको संख्या बढ्दै

गत असोज २८ गते अरिंगालले टोकेका कारण दिक्तेल रूपाकोट मझुवागढी नगरपालिका–८, दोर्पा चिउरीडाँडास्थित बानाचुङका २६ वर्षीय विनोद परियारको मृत्यु भयो ।

हिँडिरहेको समयमा बाटो नजिकैको गोलाबाट निस्केको अरिंगालको हुलले टोक्दा उनको घटनास्थलमै मृत्यु भएको थियो । उनीसँगैका २५ वर्षीया शर्मिला नेपाली र ७२ वर्षीय नैनसिंह दर्जी अरिंगालले टोकेपछि सख्त घाइते भएका थिए । उनीहरु दुवै जना जिल्ला अस्पताल खोटाङमा उपचारपछि डिस्चार्ज भइसकेका छन् ।

त्यस्तै, दार्चुलाका प्रशान्त सिंह धामीको मृत्युको कारण पनि अरिगांल नै बन्यो । शैल्यशिखर नगरपालिका–६, ग्वानीका ६ वर्षीय धामीको गत असोज ३० गते अरिंगालको टोकाईबाट मृत्यु भएको हो । आमासँगै मेला गएका उनलाई साँझ घर फर्किने बेला अरिंगालले टोकेको बताइन्छ । उनको पनि उपचारको क्रममै निधन भएको हो ।

सोही प्रकृतिको घटनामा गत असोज ३१ गते सल्यानमा आमा छोरीको ज्यान गयो । शिद्ध कुमाख गाउँपालिका–१, हामपालकी २१ वर्षीया शोभा बस्नेत बुढाथोकी र उनकी चार वर्षीया छोरी प्राप्ती बुढाथोकीको अरिंगालले टोकेको कारण मृत्यु भएको जिल्ला प्रहरी कार्यालय, सल्यानले जनाएको छ ।

प्रहरी कार्यालय, सल्यानका अनुसार शोभाका काका नवीन बस्नेत अरिंगालको टोकाइबाट गम्भीर घाइते भएका थिए । उनी श्रीनगरस्थित परोपकार अस्पतालमा उपचारपछि घर फर्किसकेका छन् । धान काटेर घर फर्कंदै गरेका उनीहरु गत असोज ३० गते साँझ साढे ५ बजे अरिंगालले टोकेर गम्भीर घाइते भएका थिए ।

प्रदेश प्रहरी कार्यालयहरुले दिएको तथ्याङ्कअनुसार तीन महिनामा अरिंगालको टोकाइबाट देशभर १६ जनाको मृत्य भएको छ । २६ जना घाइते भए ।

तथ्याङ्कअनुसार तीन महिनामा कर्णालीमा ६, वाग्मतीमा २, सुदूरपश्चिममा ३, प्रदेश नम्बर १मा २, लुम्बिनीमा ३ जनाको निधन भएको छ । प्रहरीको तथ्याङ्क हेर्दा सो अवधिमा सबैभन्दा धेरै कर्णाली प्रदेशमा अरिंगालले टोकेर छ जनाको मृत्यु भएको छ ।

कर्णाली प्रदेश प्रहरी कार्यालय, वीरेन्द्रनगर सुर्खेतले प्रदेशमा तीन महिनामा चार महिला र दुई पुरुष गरी छ जनाको मृत्यु भएको जनाएको छ । तीमध्ये सल्यानमा तीन महिला, एक पुरुष र जाजरकोटमा एक महिला र एक पुरुषको मृत्यु भएको छ ।

वाग्मती प्रदेशमा साउनयता अरिंगालको टोकाइबाट दुई जनाको मृत्यु भएको छ । वाग्मती प्रदेश प्रहरी कार्यालयका अनुसार साउनदेखि असोज मसान्तसम्म वाग्मतीमा दुई जनाको मृत्यु भएको छ । जसमध्ये रामेछापका एक पुरुष र चितवनका एक पुरुषको अरिंगालले टोकेर मृत्यु भएको हो ।

पछिल्लो तीन महिनामा प्रदेश नम्बर १ मा अरिंगालको टोकाइबाट दुई जनाको निधन भएको छ । प्रदेश प्रहरी कार्यालय, विराटनगरले दिएको तथ्याङ्कमा सो प्रदेशमा तीन महिनामा दुई जनाको अरिंगालले टोकेर मृत्यु भएको छ । तीमध्ये उदयपुरका २४ वर्षीय युवक र ताप्लेजुङका २९ वर्षीय एक युवकको ज्यान गएको छ । उनीहरु दुवैको अरिंगालको गोला पोल्ने क्रममा मृत्यु भएको हो ।

सुदूरपचिम प्रदेशमा साउनदेखि असोज मसान्तसम्म तीन जनाको अरिंगालको टोकाइबाट मृत्यु भइसकेको छ । सुदूरपचिम प्रदेश प्रहरी कार्यालय, धनगढीले सो अवधिमा एक किशोरी, एक वृद्व र एक बालकको मृत्यु भएको जनाएको छ । तीमध्ये बझाङका १६ वर्षीया किशोरी, अछामका ७२ वर्षीया वृद्वा र दार्चुलाका ६ वर्षीय बालकको मृत्यु भएको छ ।

लुम्बिनी प्रदेशमा साउन यता तीन जनाको अरिंगालको टोकाइबाट मृत्यु भएको छ । उनीहरु तीनै जनाको अरिंगाल पोल्ने क्रममा अरिंगालले टोकेर मृत्यु भएको प्रहरीको भनाइ छ ।

तीमध्ये रोल्पाका दुई र प्युठानका एक जनाको मृत्यु भएको हो । सोही अवधिमा लुम्बिनीमा छ जना घाइते भएको तथ्याङ्कमा उल्लेख छ । पछिल्लो तीन महिनामा गण्डकी प्रदेश र मधेशप्रदेशमा भने अरिंगालको टोकाइबाट मृत्यु हुनेको संख्या शुन्य देखिन्छ ।

अरिंगालको टोकाइबाट हुने घटना अगस्टदेखि नोभेम्बर महिनासम्म धेरै हुने गरेको विभिन्न अनुसन्धानले देखाएको छ । नेपालमा बारुला, अरिंगालको ११ प्रजाती पाइन्छन् । जसमध्ये यी प्रजाती मनसुनदेखि डिसेम्बरसम्म सक्रिय हुने गर्दछन् । अरिंगालले टोकेपछि बान्ता आउने, पिसाब रातो हुने, जन्डिस देखिने र पिसाब रोकिने जस्ता लक्षण देखापर्छ ।

अरिंगालले टोकेमा साबुन पानीले टोकेको ठाउँमा सफा गर्ने, खील गडेको भए नङको सहायताले निकाल्ने, तर ननिचोर्ने, टोकेको ठाउँमा बरफ वा चीसो पानीले सेक्नुपर्ने चिकित्सकहरुको सल्लाह छ । यसबाहेक अरिंगालले टोकेको ठाउँमा मह, मञ्जन, सोडा लगाउने र तुरुन्त नजिकको स्वास्थ्य संस्थामा जानुपर्ने उनीहरु बताउँछन् ।