पाइलटमाथि उजुरी,यात्रुको ज्यानमा खतराको चिन्ता

नेपाल वायुसेवा निगमका केही पाइलटले हालैको एउटा घटनामा नियमनकारी निकाय नागरिक उड्डयन प्राधिकरणद्वारा आँखा चिम्लिने काम भएको भन्दै आपत्ति जनाएका छन् । सयौं यात्रुको ज्यानलाई जोखिममा राखेर गरिएको एउटा उडानको जबर्जस्ती अवतरणको क्रममा गम्भीर त्रुुटी भएको उनीहरुको दाबी छ ।

यस्तै घटनामा कारबाही गर्नुपर्ने नियमनकारी निकायले अहिले आँखा चिम्लिएकोमा उनीहरुले ध्यानाकर्षण गराएका हुन् । एक महिनाअघि नयाँ दिल्लीबाट फर्कंदै गरेको निगमको एअरबस ए ३२० जहाजलाई प्रशिक्षक पाइलटले शिकारु पाइलटको जिम्मामा ल्याण्ड गराएपछि उक्त घटना भएको उनीहरुको आरोप छ ।

प्रशिक्षक पाइलट सुवाष रिजालले यात्रुमाथि गम्भीर खेलाँची गरेको आरोप उनीहरुले लगाएका हुन्, ‘तोकिएको उडान घण्टा नपुगेका को–पाइलटलाई जहाज अवतरणको जिम्मा (हार्ड ल्यान्डिङ) दिइएको छ, त्यसको प्रमाणसमेत प्राप्त भइसकेको छ ।’

उनीहरुका अनुसार ४ डिसेम्बर २०२१ का दिन काठमाडौंबाट नयाँ दिल्ली गएको उक्त विमान सोही दिन फर्केको थियो । उडानमा प्रशिक्षक पाइलटको रुपमा क्याप्टेन रिजाल, सेफ्टी पाइलट मुकेशकुमार गुप्ता र तालिमको निम्ति उडान गरिरहेका को–पाइलट निपेन्द्र भट्टराई थिए । उनीहरुले उडाएको सोही जहाज काठमाडौं विमानस्थलमा अवतरण गर्ने क्रममा हार्ड ल्यान्डिङ गरिएको थियो ।

हार्ड ल्याण्डिङ भनेको जबर्जस्ती अवतरण हो । यसमा तोकिएकोभन्दा बढी आवाज र गतिमा विमान रन वेमा बजारिन्छ । यसो हुन नदिन आकाशमा छँदै तोकिएको दूरीबाट गति सीमित गर्दै सामान्य ढंगले अवतरण गर्नुपर्ने हुन्छ । यसको लागि अनुभव सबैभन्दा महत्वपूर्ण कुरा हो । तर त्यो दिन शिकारुलाई जहाजको जिम्मा दिइएकाले त्यस्तो भएको थियो ।

सामान्यतयाः १५ सय उडान घण्टा नपुगेको कोही पनि को–पाइलटलाई त्यस्तो जिम्मेवारी दिईंदैन । प्राधिकरणले समेत आफ्नो निर्देशनमा उक्त व्यवस्था गरेको छ । यसअघि यस्तै अवतरणमा सोही व्यवस्था देखाउँदै पाइलटहरुलाई कारबाही गरिएको थियो । तर यस पटक न निगम,न प्राधिकरण कसैले पनि प्रक्रिया अघि बढाएको छैन ।

“जनआस्थालाई प्राप्त कागजातमा उक्त दिन हार्ड ल्यान्डिङ गरिएको र को–पाइलटले २.२ जीको अत्यधिक भ्यालुमा जहाजलाई रन वेमा बजारेको उल्लेख छ ।”

जहाज अवतरण गर्ने को–पाइलट भट्टराईको अनुभव करिब ३० घण्टा मात्र पुगेको बताइन्छ । त्यस्तालाई अवतरणको जिम्मेवारी दिनु गम्भीर गल्ती भएको स्रोतको दाबी छ ।

जनआस्थालाई प्राप्त कागजातमा उक्त दिन हार्ड ल्यान्डिङ गरिएको र को–पाइलटले २.२ जीको अत्यधिक भ्यालुमा जहाजलाई रन वेमा बजारेको उल्लेख छ । तर उक्त कुरो अक्युरेन्स रिपोर्टमा नभरेर चालक दलले अर्को गम्भीर गल्ती गरेको छ । क्याप्टेन रिजाल र उनको टिमले हार्ड ल्यान्डिङ गरेर पनि निगमको अप्ररेसन विभाग,व्यवस्थापन र अन्य सम्बन्धितलाईसमेत जानकारी नगराएको बताइन्छ । यसबारेमा निगमका कसैले पनि बोल्न चाहेनन् ।

तर, निगमकै फ्लाइट डाटा एनलाइसेस सिस्टमले जहाज ल्याण्डिङमा गडबडी देखाएको प्रमाण जनआस्थासँग सुरक्षित छ । फ्लाइट डाटा एनलाइसिस सिस्टमले २.२ जीको अत्यधिक भ्यालुमा जहाजलाई विमानस्थलमा ल्याण्ड गर्ने क्रममा बजारेको तथ्य दिएको छ ।

यसअघि यस्तै घटनाको छानबिनपछि प्राधिकरणले १२ बुँदे निर्देशन जारी गरेको थियो । अहिले त्यहि निर्देशन सबैको लागि लागु भएको छ । तर आफ्नै निर्देशनको उल्लंघन र यात्रुको सुरक्षामा गम्भीर खेलबाड गरेका पाइलट र चालक दलका सदस्यहरुलाई कारबाही गर्नबाट प्राधिकरण पछाडि हट्नुलाई निगमकै केही पाइलटले आठौं आश्चर्य भनेका छन् ।

निर्देशनको अवहेलना गरी सुरक्षामा गम्भीर लापरबाही भन्दै निगमले प्राधिकरणलाई समेत रिपोर्ट दिएको छ । आजभन्दा १० दिनअगावै दिइएको उक्त रिपोर्टलाई कार्यान्वयन नगरी प्राधिकरणले पाइलटले निर्देशनको अवहेलना गरेको ठहर गर्दै निगमलाई नै आवश्यक कारबाही गर्न निर्देशन दिनुलाई नियमनकारी निकायको लाचारी र गैरजिम्मेवारी कार्य भनिएको छ । नियमनकारी निकायले गम्भीर गल्ती भएको ठहर गर्ने तर कारबाहीको लागि निगमलाई सिफारिश गर्ने अचम्मको कार्य भएको प्राधिकरण स्रोतले बताएको छ ।

निगमले उक्त घटनाको बारेमा तयार पारेको सुरक्षा रिपोर्ट जनआस्थासँग सुरक्षित छ । निगमले छानबिनको सबै प्रक्रियाबाट को–पाइलटलाई हार्ड ल्याण्डिङ गराएको पुष्टि भएको प्रतिवेदन प्राधिकरणलाई समेत पठाएको छ । सो रिपोर्ट डिसेम्बर ८ मा पठाइएको प्राधिकरण स्रोतले पनि पुष्टि गरेको छ ।

यसअघि प्राधिकरणले यस्तै घटना भएपछि २०७७ चैत १९ गते निगमलाई आवश्यक सतर्कता अपनाउन भनेको थियो । उसले अघिल्लो वर्ष जनवरी ८ मा भएको जस्तै हार्ड ल्याण्डिङ नगरी सुरक्षा सतर्कता अपनाउन दुई पृष्ठको निर्देशन जारी गरेको थियो । त्यो भनेको हवाई उडानको सुरक्षालाई अझ प्रभावकारी बनाउने भन्ने हो । तर,अहिले निगमका पाइलटहरुले उल्लंघन गरेको घटनामा नियमनकारी निकायले ढाड फर्काउँदा मुलुकको आकाश सुरक्षित होला कि झन् असुरक्षित ?