भण्डारी बिरामी, संविधान अस्वस्थ

- वशिष्ठ शर्मा

बिरामी परेको भनिएकी प्रदेश प्रमुख सुमित्रा सुवेदी भण्डारी हिजो बिहान उपचारका लागि काठमाडौं आउने तयारीमा थिइन् । तर बाटोमै उनले मुलुकको संविधानमाथि ‘उपद्रव’ देखाइन् । मधेश प्रदेशमा उज्यालो आउन नपाउँदै भण्डारीले एमाले नेता सरोजकुमार यादवलाई मुख्यमन्त्रीमा नियुक्त गरेपछि उनीभन्दा पनि संविधान नै अस्वस्थ बनेको अवस्था छ ।

सर्वोच्च अदालतले पटक–पटक दिएको आदेश र व्याख्यालाई पन्छाउँदै उनले संविधानको धारा १६८(३) लाई बिरामी कागजजस्तै हतारिँदै प्रयोग गरिन्। न प्रदेशसभा बैठक, न परामर्श—उनले ठाडै जंगलछेउको होटल पानस कटेजमा बिहान ४ बजे मुख्यमन्त्रीको शपथ खुवाइन्।

संविधानले भनेको छ, मिलीजुली सरकारको सम्भावना सकिएपछि मात्रै धारा १६८(३) प्रयोग हुन्छ। तर भण्डारीले त्यो धारा डोजरको ह्याण्डलझैँ चलाइन्। यसअघि कोशी र सुदूरपश्चिममा अदालतले बनाइदिएको नजीरलाई उनले खोस्टो सम्झेको देखिन्छ ।

मधेशको पछिल्लो सरकार २५ दिनमै ढल्यो। निवर्तमान मुख्यमन्त्री जितेन्द्र सोनलले विश्वासको मत नलिई राजीनामा दिएपछि भण्डारीले बिरामीको नाममा रातारात सत्ता हेरफेर गरिन्। सोनलले उनलाई फूल दिएर स्वास्थ्यलाभको कामना गरेका थिए तर भण्डारीले संविधानलाई नै रोगी बनाउने प्रयास गरेको देखिन्छ । 

लगत्तै मधेशमा आन्दोलन भड्कियो । मुख्यमन्त्री कार्यालयमा प्रदर्शन, तोडफोड, प्रदेश प्रमुखको कार्यालयमा ढुंगामुढा—सबै दृश्यले संघीयतामाथि नै ज्वरो आएको छ । जनमत अध्यक्ष डा. सीके राउतले आक्रोशमा मधेश स्वायत्त घोषणा गर्न सडकमै सभा बोलाउने चेतावनी दिएका छन् ।

भण्डारी भने अझै अडानमा देखिन्छिन् । आफूले ठूलो दलको हैसियतमा मुख्यमन्त्री नियुक्त गरेको दाबी गर्दै । तर संविधानले भने, ‘ठूलो दल होइन, बहुमतको सम्भावना हेर्नु।’ यही आधारमा सर्वोच्चले अघिल्ला प्रदेशहरूमा सेटिङको राजनीति तोडेको थियो।

मधेश अहिले राजनीतिक प्रयोगशाला होइन, संवैधानिक परीक्षणशाला बनेको छ । जहाँ बिरामी प्रमुख औषधि खोज्दै राजधानी आउँछिन्, तर बाटोमै संविधानलाई भ्यालेन्टाइन कार्डझैँ हस्ताक्षर गरेर अर्कैलाई सुम्पिदिन्छिन्।

मिचाहा स्वभावकी भण्डारी

भण्डारीको राजनीतिक यात्रा एमालेसँग गाँसिएको छ। झापाकी भण्डारी अखिल नेपाल महिला संघकी तीनपटक जिल्ला अध्यक्ष, एमालेकी पूर्णकालीन कार्यकर्ता र केपी शर्मा ओलीकी नजिककी मानिन्छिन्।

२०७८ सालमा तत्कालीन ओली सरकारले उनलाई डेनमार्कका लागि राजदूत बनाउन खोजेको थियो । तर सर्वोच्चले संसद पुनःस्थापना गरेपछि त्यो यात्रा एकाएक रोकियो। ओली पुनः बलियो बनेपछि उनलाई मधेश प्रदेश प्रमुख बनाएर पठाइयो । अहिले उनी त्यही ओली–शैलीको निरंकुश प्रयोगशालाको पात्र बनेकी छन्।

संविधानको धारा १६८ फेरि विवादमा आएको छ । भण्डारीको बिरामी शरीर निको होला, तर संविधानलाई लागेको रोग चाँडै निको हुन्छ कि हुँदैन त्यो प्रश्न भने मधेश मात्रै होइन, संघीय नेपालकै हैसियतमा खुला छ।