हिमालपारिको जिल्लामा अन्तका मान्छेको हुल

हिमालपारिको जिल्ला मुस्ताङको माथिल्लो भेकमा पर्ने लो–घेकर दामोदर कुण्ड गाउँपालिका (साविक सुर्खाङ गाविस) को दामोदर कुण्ड क्षेत्रमा आन्तरिक पर्यटक पुग्न थालेका छन् । मुस्ताङका स्थानीय तहमा कार्यरत कर्मचारी बिदा मिलाएर एवं मुस्ताङभित्र बसोबास गर्ने अन्य जिल्लाका नागरिक घुमघामका लागि त्यहाँ ओइरिएका हुन् । कोभिड–१९ ले पर्यटन क्षेत्र पूरै धराशायी र अहिले ५ सय ५१ जनामा कोभिड–१९ संक्रमण पुष्टि भएको भए पनि जिल्लाभित्र ९ जना मात्रै सक्रिय संक्रमित छन् ।

मुस्ताङको सदरमुकाम जोमसोम पुग्ने क्रममा धौलागिरि र नीलगिरि हिमालको मनमोहक दृश्य हेर्दै जाँदा पाखापखेरा, मट्यौले डाँडा अनि कालीगण्डकीका बगर उस्तै मनमोहक । यदि सामान्य अवस्था हुन्थ्यो भने यो समय थाकखोला (घाँसादेखि कागबेनीसम्म) क्षेत्रमा थाक खेलकुद तथा साँस्कृतिक महोत्सवको माहोल हुने थियो तर कोभिडले गर्दा दुई वर्षदेखि यो महोत्सव रोकिएको छ ।

निकै थोरै तर आनन्ददायक यात्रा गर्ने आन्तरिक पर्यटक भने फाट्टफुट्ट भेटिन्छन् । कोभिड–१९ को महामारी नभएको भए कालीगण्डकीको किनार र पहाडको डिलमुनि रहेको साँघुरो अनि सुन्दर बजार जोमसोम पर्यटकले खचाखच भरिएको हुने थियो ।

एउटै कोठाको १ हजार पाँच सयदेखि २ हजारसम्म भाडा तिर्नुपर्ने मुस्ताङका होटल अहिले पर्यटक कहिले आउलान् भनेर पर्खी बसेका छन् भन्नुहुन्छ मुक्तिनाथका अमृत सुवेदी । बौद्ध र हिन्दु धर्मावलम्बीको साझा तीर्थस्थल मुक्तिनाथ क्षेत्र मुस्ताङको मात्र नभएर नेपालकै प्रमुख धाममध्येको एक हो । यही जिल्लाकै अर्को एउटा प्रमुख पर्यटकीय क्षेत्र हो दामोदर कुण्ड ।

पवित्र शालिग्रामको उद्गम मानिने दामोदर कुण्ड क्षेत्रमा सामान्य अवस्थामा आन्तरिक तथा बाह्य धार्मिक पर्यटक पुग्ने गर्थे । मुस्ताङ सदरमुकाम जोमसोमदेखि कागबेनी पुगेर पितृहरूलाई तर्पण दिएपछि मुक्तिनाथ तथा दामोदर कुण्डसम्म पुग्ने गरिन्छ । परापूर्व कालदेखि नै नेपाली हिन्दू धर्मावलम्बी जोमसोमबाट ३ दिन पैदल यात्रा गरेर दामोदर कुण्ड पुग्ने गर्दथे ।

मुस्ताङको तल्लो भेकमा पर्ने थासाङ गाउँपालिकाको कोबाङका कर्मचारीहरू पनि आन्तरिक पर्यटकका रूपमा दामोदर कुण्ड पुगेर फर्केका छन् । कोबाङदेखि पहिलो दिन लो–घेकर दामोदरकुण्ड गाउँपालिकाको याराघारासम्म गाडीको यात्रामा पुगिन्छ । त्यसपछिको दोश्रो दिन घोडा तथा पैदल करिब १० घण्टा यात्रापछि दामोदर कुण्डमा पुग्न सकिन्छ ।

दामोदर कुण्डमा बस्नका लागि ठाँटी हुन्छ र त्यहाँ बस्ने बन्दोबस्तका सामानहरू आफैं लिएर जानुपर्छ । दामोदर कुण्ड क्षेत्रमा दूध कुण्ड, चक्रकुण्ड, तामाकुण्ड गरी तीन वटा कुण्ड रहेका छन् । दामोदर कुण्डसम्म पुग्न कठिन भए पनि निकै मनमोहक र आनन्ददायक रहेको मंगला गाउँपालिका–२ म्याग्दी घर भई थासाङ गाउँपालिकामा कार्यरत शकुन्तला अधिकारीको भनाइ छ ।

उपल्लो मुस्ताङको लोमान्थाङ तथा कोरला पुग्न प्रयास गर्नेहरू पनि अहिले मुस्ताङभित्रैका रहेका छन् । भारत र तेस्रो देशका नागरिकहरू लोमन्थाङ, कोरला तथा दामोदर कुण्डमा बढी पुग्ने गर्दछन् । बौद्ध र हिन्दु धर्मावलम्बीको साझा तीर्थस्थल मुक्तिनाथको महिमा नेपालभन्दा भारतमा धेरै रहेको छ ।

भारतका प्रधानमन्त्री मोदीले पनि मुक्तिनाथ मन्दिरको दर्शन गर्नुभएको थियो । केही वर्ष अगाडि मोदीले मुक्तिनाथ मन्दिरको दर्शन गर्न आएको बेला भारतमा निर्वाचन चलिरहेको बेला सञ्चार माध्यममा कभरेज गराएर निर्वाचन आचारसंहिताको उल्लंघन गरेको भन्दै भारतमा विरोध भएको थियो ।

– अमृत बास्कुने